Πλάτωνος τα αποδιδόμενα επιγράμματα - Nakasbookhouse.gr Skip to main content
SKU:
9789603351580

Πλάτωνος τα αποδιδόμενα επιγράμματα

€13,50
€15,00
0
No votes yet
[...] Επιτάσσοντας εδώ τους "Ελεγειακούς", σημειώναμε το ενδιαφέρον που έδειξε ο Πλάτων για ένα είδος συγγενές στιχουργικά χάρη στην ζευγαρωτή εναλλαγ... ΣΥΝΕΧΕΙΑ

Λεπτομέρειες βιβλίου

[...] Επιτάσσοντας εδώ τους "Ελεγειακούς", σημειώναμε το ενδιαφέρον που έδειξε ο Πλάτων για ένα είδος συγγενές στιχουργικά χάρη στην ζευγαρωτή εναλλαγή έξαμέτρου-πενταμέτρου, που ως φόρμα ακολουθεί και το επίγραμμα. Ένα ενδιαφέρον που εστιάζεται στο νόημα, φυσικά, των σχετικών ελεγειών (λ.χ., του Τυρταίου και του Σόλωνος και του φιλοσόφου-ποιητή ακόμη Ξενοφάνη)· που αγκαλιάζει, εξαιρετικά, ως είδος και το επίγραμμα, όταν σχολιάζει παρεμβατικά δύο από αυτά, του 9ου βιβλίου της "Παλατινής Ανθολογίας", το Π.Α. 16 του Μελεάγρου και το Π.Α. 506 με τη σχετική απόδοση του έκτοτε σε αυτόν, χάρη στην αναφορά του ωραίου στίχου που αναιρεί τη στερεότυπη μυθολογική παράδοση για τις Εννέα Μούσες (Φαιδρός 235c): "ηνίδε και Σαπφώ Λεσβόθεν η δεκάτη".

Πρόκειται βεβαίως για επιγράμματα, που από την επιστημονική κοινότητα των ειδικών η πατρότητα του Πλάτωνος σε αυτά αμφισβητείται. Και αυτών των λιγοστών επιγραμμάτων, που η συσχέτιση με πρόσωπα των διαλόγων και του βίου του, όχι του ερωτικού για τον Αγάθωνα του "Συμποσίου" άλλα του επιτύμβιου για τον Δίωνα - μαθητή πιστόν του Πλάτωνος και συμπαραστάτη των τριών του ταξιδιών στη Σικελία προκειμένου ο φιλόσοφος να εφαρμόσει εκεί την ιδεώδη Πολιτεία του, σύμφωνα και με την Ζ΄ Επιστολή - δεδομένης της ομολογίας και παρ' όλη την υπερβολή του τελευταίου στίχου του επιγράμματος:
"Ω εμόν εκμήνας θυμόν έρωτι Δίων " -
η συσχέτιση θα επέτρεπε ίσως μία παρόμοια φιλολογική υιοθεσία.

Και όμως και αυτών των λιγοστών ακόμη η πλατωνική πατρότητα αμφισβητείται. Γενικώς αμφισβητείται, μολονότι όλα παραδίδονται επ' ονόματι του Πλάτωνος στην "Παλατινή Ανθολογία". Πώς μπορεί να εξηγηθεί η αμφισβήτηση εκεί και η μεταφορά εδώ με τα άλλα προϊόντα του ελληνιστικού ποιητικού ρεπερτορίου; Εξηγείται η αμφισβήτηση, γιατί εμμέτρως έγινε η εξαγγελία φιλοσοφικών δογμάτων πριν, μόνον από ορισμένους προσωκρατικούς: συγκεκριμένα όταν στα αρχαϊκά εκείνα χρόνια και ο Εμπεδοκλής και ο Παρμενίδης φιλοσόφησαν ποιητικά με εξαμέτρους και μαζί με αυτούς και ο Ξενοφάνης (με την καθιέρωση επιπλέον και του ελεγειακού επίσης μέτρου σε ορισμένα φιλοσοφικά του πάντως αποσπάσματα).

Αλλά έκτοτε, και μάλιστα περνώντας προς τους κλασικούς αιώνες, ο πεζός ο λόγος κρίθηκε ο αρμοδιότερος να εκφράσει τα νοήματα τα φιλοσοφικά της εποχής. Και κατεξοχήν στον Πλάτωνα που ο πεζός του λόγος, χάρη και στη διαλεκτική του, είναι λόγος απολύτως θεωρητικός.

Εντελώς αντίστροφα συμβαίνει κατά τη μετάβαση στους ελληνιστικούς αιώνες. Τότε και η ποίηση καλείται να μιλήσει, φυσικά και να φιλοσοφήσει, περί πάντων. Και άρα τα επιγράμματα αυτά σωστά είναι ενταγμένα, ανεξάρτητα απ' τον Πλάτωνα, στα χρόνια και στην ύλη της "Παλατινής Ανθολογίας". [...]

(από την εισαγωγή του Γιάννη Δάλλα)

ISBN:
9789603351580
Εκδόσεις:
Συγγραφέας:
Μέγεθος: 
23x17
Σελίδες: 
113
Έτος: 
2009
Έλληνας φιλόσοφος και συγγραφέας (427-347 π.Χ.). Γεννήθηκε στην Αθήνα από γονείς ευγενείς. Ο πατέρας του Αρίστωνας έλεγε ότι καταγόταν από τη γενιά του Κόδρου και η μητέρα του Περικτιόνη από το Σόλωνα. Είχε δύο αδερφούς, τον Αδείμαντο και το Γλαύκωνα. Το πρώτο του όνομα ήταν Αριστοκλής. Πλάτωνας ονομάστηκε αργότερα για το ευρύ του στέρνο και το πλατύ του μέτωπο. Νέος ασχολήθηκε με την ποίηση, αλλά γρήγορα στράφηκε προς τη φιλοσοφία. Ήταν 20 χρόνων, όταν γνώρισε το Σωκράτη και έμεινε κοντά του για οκτώ ολόκληρα χρόνια, μέχρι την ώρα που ο μεγάλος δάσκαλος πέθανε (399 π.Χ.). Ο άδικος θάνατος του Σωκράτη τον έπεισε ότι η αθηναϊκή δημοκρατία είχε μεγάλα ελαττώματα και ανέλαβε το ρόλο του κοινωνικού μεταρρυθμιστή. Μετά τη θανάτωση του Σωκράτη για λίγο καιρό κατέφυγε στα Μέγαρα, κοντά στο συμμαθητή του Ευκλείδη. Ύστερα γύρισε στην Αθήνα, όπου για 10 χρόνια ασχολήθηκε με τη συγγραφή φιλοσοφικών έργων, τα οποία φέρουν τη σφραγίδα της σωκρατικής φιλοσοφίας. Στη συνέχεια ταξίδεψε στην Αίγυπτο και στην Κυρήνη, όπου σχετίστηκε με το μαθηματικό Θεόδωρο, και τέλος στον Τάραντα της Ιταλίας, όπου γνώρισε τους πυθαγόρειους, από τη φιλοσοφική σκέψη των οποίων επηρεάστηκε αποφασιστικά. Μετά πέρασε στη Σικελία. Στην αυλή του βασιλιά των Συρακουσών Διονυσίου Α΄ γνώρισε το βασιλικό γυναικάδελφο Δίωνα, με τον οποίο συνδέθηκε φιλικά. Η φιλία όμως αυτή προκάλεσε τις υποψίες του Διονυσίου για συνωμοσία, γι' αυτό έδιωξε τον Πλάτωνα από τη Σικελία. Στην Αίγινα κινδύνεψε να πουληθεί ως δούλος αλλά τον εξαγόρασε ο Κυρηναίος φίλος του Αννίκερης. Επιστρέφοντας στην Αθήνα άνοιξε τη φιλοσοφική σχολή του, την Ακαδημία. Η προσπάθεια όμως των δύο φίλων να προσηλυτίσουν στις ιδέες τους το νέο ηγεμόνα Διονύσιο Β΄ απέτυχαν. Για τρίτη φορά ήρθε στην αυλή των Συρακουσών το 361, με σκοπό να συμφιλιώσει το Δίωνα με το Διονύσιο. Αυτή τη φορά κινδύνεψε και η ζωή του. Τον έσωσε η επέμβαση του πυθαγόρειου Αρχύτα. Αλλά ο Δίωνας δε γλίτωσε. Δολοφονήθηκε το 353. Έτσι ο Πλάτωνας έχασε τον άνθρωπο στον οποίο στήριξε τις ελπίδες του για την επιβολή των πολιτικών του ιδεών. Από τότε ο Πλάτωνας και μέχρι το θάνατό του ασχολήθηκε με τη διδασκαλία και με τη συγγραφή έργων φιλοσοφικών. Τα έργα του Πλάτωνα είναι 36 και όλα, εκτός από την "Απολογία", διαλογικά. Και στη συγγραφή ο φιλόσοφος μιμήθηκε τη διδασκαλία του Σωκράτη, ο οποίος δίδασκε διαλογικά. Οι διάλογοί του επιγράφονται με το όνομα κάποιου από τα διαλεγόμενα πρόσωπα, π.χ. "Τίμαιος", "Γοργίας", "Πρωταγόρας" κ.λπ. Τρεις μόνο διάλογοι, το "Συμπόσιο", η "Πολιτεία" και οι "Νόμοι" τιτλοφορούνται από το περιεχόμενό τους. Σ' όλους τους διαλόγους τη συζήτηση διευθύνει ο Σωκράτης. Στους παλαιότερους διαλόγους διατηρεί την εικόνα του πραγματικού Σωκράτη, ενώ στους νεότερους κάτω από το πρόσωπο του δάσκαλου κρύβεται ο ίδιος ο μαθητής. Το σύνολο του πλατωνικού έργου διακρίνεται σε τρεις περιόδους με βάση τη χρονολογική σειρά: α) Περίοδος της νεότητας (400-387 π.Χ.): Σ΄ αυτήν ανήκουν: Απολογία, Κρίτων, Χαρμίδης, Πρωταγόρας, Λάχης, Ευθύφρων, Ιππίας Μείζων, Ιππίας Ελάσσων, Ίων, Λύσις. β) Περίοδος ωριμότητας (386-367 π.Χ.). Σ' αυτήν ανήκουν: Μενέξενος, Κρατύλος, Ευθύδημος, Γοργίας, Μένων, Παρμενίδης, Φαίδων, Φαίδρος, Πολιτεία, Συμπόσιον, Θεαίτητος. γ) Περίοδος γηρατειών (366-348 π.Χ.). Περιλαμβάνονται: Σοφιστής, Πολιτικός, Φίληβος, Κριτίας, Τίμαιος, Νόμοι, 7η επιστολή.

[...] Επιτάσσοντας εδώ τους "Ελεγειακούς", σημειώναμε το ενδιαφέρον που έδειξε ο Πλάτων για ένα είδος συγγενές στιχουργικά χάρη στην ζευγαρωτή εναλλαγή έξαμέτρου-πενταμέτρου, που ως φόρμα ακολουθεί και το επίγραμμα. Ένα ενδιαφέρον που εστιάζεται στο νόημα, φυσικά, των σχετικών ελεγειών (λ.χ., του Τυρταίου και του Σόλωνος και του φιλοσόφου-ποιητή ακόμη Ξενοφάνη)· που αγκαλιάζει, εξαιρετικά, ως είδος και το επίγραμμα, όταν σχολιάζει παρεμβατικά δύο από αυτά, του 9ου βιβλίου της "Παλατινής Ανθολογίας", το Π.Α. 16 του Μελεάγρου και το Π.Α. 506 με τη σχετική απόδοση του έκτοτε σε αυτόν, χάρη στην αναφορά του ωραίου στίχου που αναιρεί τη στερεότυπη μυθολογική παράδοση για τις Εννέα Μούσες (Φαιδρός 235c): "ηνίδε και Σαπφώ Λεσβόθεν η δεκάτη".

Πρόκειται βεβαίως για επιγράμματα, που από την επιστημονική κοινότητα των ειδικών η πατρότητα του Πλάτωνος σε αυτά αμφισβητείται. Και αυτών των λιγοστών επιγραμμάτων, που η συσχέτιση με πρόσωπα των διαλόγων και του βίου του, όχι του ερωτικού για τον Αγάθωνα του "Συμποσίου" άλλα του επιτύμβιου για τον Δίωνα - μαθητή πιστόν του Πλάτωνος και συμπαραστάτη των τριών του ταξιδιών στη Σικελία προκειμένου ο φιλόσοφος να εφαρμόσει εκεί την ιδεώδη Πολιτεία του, σύμφωνα και με την Ζ΄ Επιστολή - δεδομένης της ομολογίας και παρ' όλη την υπερβολή του τελευταίου στίχου του επιγράμματος:
"Ω εμόν εκμήνας θυμόν έρωτι Δίων " -
η συσχέτιση θα επέτρεπε ίσως μία παρόμοια φιλολογική υιοθεσία.

Και όμως και αυτών των λιγοστών ακόμη η πλατωνική πατρότητα αμφισβητείται. Γενικώς αμφισβητείται, μολονότι όλα παραδίδονται επ' ονόματι του Πλάτωνος στην "Παλατινή Ανθολογία". Πώς μπορεί να εξηγηθεί η αμφισβήτηση εκεί και η μεταφορά εδώ με τα άλλα προϊόντα του ελληνιστικού ποιητικού ρεπερτορίου; Εξηγείται η αμφισβήτηση, γιατί εμμέτρως έγινε η εξαγγελία φιλοσοφικών δογμάτων πριν, μόνον από ορισμένους προσωκρατικούς: συγκεκριμένα όταν στα αρχαϊκά εκείνα χρόνια και ο Εμπεδοκλής και ο Παρμενίδης φιλοσόφησαν ποιητικά με εξαμέτρους και μαζί με αυτούς και ο Ξενοφάνης (με την καθιέρωση επιπλέον και του ελεγειακού επίσης μέτρου σε ορισμένα φιλοσοφικά του πάντως αποσπάσματα).

Αλλά έκτοτε, και μάλιστα περνώντας προς τους κλασικούς αιώνες, ο πεζός ο λόγος κρίθηκε ο αρμοδιότερος να εκφράσει τα νοήματα τα φιλοσοφικά της εποχής. Και κατεξοχήν στον Πλάτωνα που ο πεζός του λόγος, χάρη και στη διαλεκτική του, είναι λόγος απολύτως θεωρητικός.

Εντελώς αντίστροφα συμβαίνει κατά τη μετάβαση στους ελληνιστικούς αιώνες. Τότε και η ποίηση καλείται να μιλήσει, φυσικά και να φιλοσοφήσει, περί πάντων. Και άρα τα επιγράμματα αυτά σωστά είναι ενταγμένα, ανεξάρτητα απ' τον Πλάτωνα, στα χρόνια και στην ύλη της "Παλατινής Ανθολογίας". [...]

(από την εισαγωγή του Γιάννη Δάλλα)