Κλασικοί συγγραφείς | Κωστής Παλαμάς

Έλληνας ποιητής και πεζογράφος, κριτικός λογοτεχνίας και μεταφραστής. Μεγάλος ο αριθμός των έργων του. Εμβληματική μορφή των Γραμμάτων. Δημοτικιστής, ηγήθηκε της Νέας Αθηναϊκής (Παλαμικής) σχολής και πρόσφερε όσο λίγοι στην εξέλιξη της νεοελληνικής ποίησης και λογοτεχνίας. Χάρη στη Νέα Αθηναϊκή Σχολή η δημοτική γλώσσα εμφανίστηκε πρώτα απ’ όλα στην ποίηση.

Ο Κωστής Παλαμάς συνεργάστηκε και με το περιοδικό «Ο Νουμάς», υποστηρικτής του δημοτικισμού, όπου δημοσίευσε ποιήματα και λίγα διηγήματα στη δημοτική.

Λόγω της υπηρεσίας που εργαζόταν, ήταν υποχρεωμένος να χρησιμοποιεί την καθαρεύουσα, όμως εκτός αυτής ήταν φανατικός χρήστης της δημοτικής. Πολλές φορές, λόγω των θέσεών του πάνω στο γλωσσικό ζήτημα, υπέστη διώξεις που του στοίχισαν για κάποιο χρονικό διάστημα ακόμα και τη δουλειά του.

Εκτός των άλλων, υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους νεοέλληνες κριτικούς λογοτεχνίας.

Προερχόταν από οικογένεια λογίων με έντονο το θρησκευτικό συναίσθημα. Ο Παναγιώτης Παλαμάς (1722-1803) ήταν ο ιδρυτής της Παλαμαίας σχολής στο Μεσολόγγι. Παππούδες και θείοι υπήρξαν δάσκαλοι, ψάλτες και υμνογράφοι. Ο πατέρας του ξεχώρισε κάπως της οικογενειακής παράδοσης ως δικαστικός.

Η πρώτη επαφή μας με τον ποιητή ήρθε μέσα από τα σχολικά βιβλία και τις αναφορές γι’ αυτόν από τους δασκάλους μας. Μετά, μόνο αν κάποιος επιθυμήσει, θα τον αναζητήσει. Έργα του μεταφράστηκαν σε 7 ξένες γλώσσες, μέσα στις οποίες η αραβική και η τουρκική.

Μαζί με τον Διονύσιο Σολωμό, θεωρείται Εθνικός μας ποιητής.

13/1/1859. Γεννιέται στην Πάτρα, από μεσολογγίτες γονείς.

1865-1875. Χάνει και τους δύο γονείς του μέσα σε σαράντα ημέρες, και τότε οι στενοί συγγενείς αναλαμβάνουν την κηδεμονία του Κωστή και των δύο αδελφών του. Μεγαλώνει, αυτός και ο αδελφός του, με τον θείο του εκπαιδευτικό Δημήτρη Παλαμά, στο Μεσολόγγι. Τα πρώτα του παιδικά ποιήματα σκαρώνονται και μέσα σε αυτά αποκαλύπτεται η ευαίσθητη ιδιοσυγκρασία του και ο πονεμένος ψυχισμός του.

1875. Τελειώνει το Γυμνάσιο και αποχαιρετά το καταθλιπτικό περιβάλλον μέσα στο οποίο αναγκάστηκε να ζήσει. Πηγαίνει στην Αθήνα και γράφεται στη Νομική σχολή. Όμως, δεν θα μείνει για πολύ. Σύντομα, εγκαταλείπει τις σπουδές του με σκοπό να ασχοληθεί με τη λογοτεχνία. Δημοσιεύει ποιήματα και φιλολογικά άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά.

1876. Λαμβάνει μέρος στον Βουτσιναίο ποιητικό διαγωνισμό και η ποιητική του συλλογή απορρίπτεται από την κριτική επιτροπή.

1878. Κυκλοφορεί η πρώτη αυτοτελής έκδοση, πρόκειται για το ποίημα «Μεσολόγγι».

1886. Δημοσιεύεται η πρώτη του ποιητική συλλογή «Τραγούδια της πατρίδος μου» στη δημοτική γλώσσα.

1887. Παντρεύεται τη Μαρία Βάλβη, θυγατέρα αρχοντικής οικογένειας του Μεσολογγίου. Μαζί θα αποκτήσουν τρία παιδιά.

1889. Δημοσιεύεται ο «Ύμνος εις την Αθηνάν» και βραβεύεται στον Φιλαδέλφειο ποιητικό διαγωνισμό.

1890. Ο Κωστής και η Μαρία αποκτούν την κόρη τους, Ναυσικά.

1891. Γεννιέται ο γιος τους, Λέανδρος.

1892. Εκδίδει τη συλλογή «Τα μάτια της ψυχής».

1894. Έρχεται στη ζωή ο γιος τους, Άλκης.

1896. Αναλαμβάνει να συνθέσει ποιητικά τον ύμνο των πρώτων σύγχρονων Ολυμπιακών αγώνων.

1897. Διορίζεται, τιμητικά, ως γραμματέας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Δημοσιεύεται η συλλογή «Ίαμβοι και Ανάπαιστοι». Το έργο του έχει ευρεία απήχηση τόσο στο φιλαναγνωστικό κοινό, όσο και στους λογοτεχνικούς κύκλους.

1898. Ο μικρότερος γιος της οικογένειας, ο Άλκης, αρρωσταίνει. Οι γιατροί αδυνατούν να αναγνωρίσουν την ασθένεια και παρά τις άοκνες προσπάθειες, το παιδί καταλήγει στις 24 Φεβρουαρίου στο νοσοκομείο «Ευαγγελισμός».

Ο ποιητής και η οικογένειά του πενθούν βαθιά. Ο Κωστής Παλαμάς τότε θα γράψει το εκτενές ποίημα «Ο Τάφος», ένα έργο αφιερωμένο στον αδικοχαμένο Άλκη.

Με τον πρώην συμφοιτητή και συγκάτοικο, Νίκο Καμπά, και με τον Γεώργιο Δροσίνη συνεργάζονται με τις σατιρικές εφημερίδες «Ραμπαγιάς» και «Μη χάνεσαι». Έχοντας συνειδητοποιήσει την παρακμή του αθηναϊκού ρομαντισμού, αναζητούν τον δικό τους χώρο και το μερίδιό τους στο νέο που έρχεται, που δημιουργούν. Οι τρεις τους θα αποτελέσουν τους πρωτοπόρους της Νέας Αθηναϊκής (Παλαμικής) σχολής.

1902. Γράφει το θεατρικό έργο «Τρισεύγενη», ένα δράμα σε τέσσερα μέρη.

1904. Η ποιητική συλλογή «Ασάλευτη ζωή» κυκλοφορεί, με υλικό από το αρχείο του ποιητή.

1907. Το διάσημο έργο του «Ο δωδεκαλόγος του γύφτου» δημοσιεύεται και προκαλεί πάταγο.  Το έργο είναι εκτενές, υμνεί την ελευθερία, στηρίζει τη φύση και την επιστήμη.

1910. Το έργο του «Η φλογέρα του βασιλια» κυκλοφορεί, με αναφορές και συνδέσεις του αρχαίου κόσμου με το Βυζάντιο, θέλοντας να ενώσει όλη την ιστορία του Ελληνισμού.

1912. Μικρότερες φόρμες συναντούμε στο έργο «Η Πολιτεία και η μοναξιά». Μαζί τους θα εκδώσει και τα «Σατιρικά γυμνάσματα».

1925. Βραβεύεται με το Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών από την ακαδημία Αθηνών.

1926. Για πρώτη φορά προτείνεται για το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Από το 1926 και μετά, θα προταθεί άλλες 13 φορές, όμως, δεν θα του το δώσουν ποτέ.

1928. Αποχωρεί από τη θέση του γραμματέα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

1929. Κυκλοφορεί τη συλλογή «Ο κύκλος των τετράστιχων».

1935. Σε ηλικία 76 ετών κυκλοφορεί την ποιητική συλλογή «Οι νύχτες του Φήμιου», που αποτελείται από τετράστιχα ποιήματα.

1940. Υπογράφει κι αυτός την Έκκληση των Ελλήνων διανοουμένων προς τους διανοούμενους όλου του κόσμου, και καλεί σε επανάσταση συνειδήσεων, με αφορμή την ιταλική επίθεση και την έναρξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου του 1940.

27/2/1943. Σαράντα ημέρες μετά τον θάνατό της συζύγου του, πεθαίνει στην κατεχόμενη Αθήνα και η κηδεία του στο Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών γίνεται η αφορμή για τη συγκέντρωση χιλιάδων ανθρώπων που με αυτόν τον τρόπο πετυχαίνουν τη δική τους ειρηνική αντίσταση στους κατακτητές, τραγουδώντας με ένα στόμα τον εθνικό ύμνο.

1958. Το ίδιο έτος, με λίγους μήνες απόσταση μεταξύ τους, πεθαίνουν τα δύο παιδιά του Κωστή Παλαμά, η Ναυσικά και ο Λέανδρος.