Η Γιώτα Κούγιαλη και το βιβλίο της "Απόψε τι βλέπεις γύρω σου;", από τις εκδόσεις Καστανιώτη - Nakasbookhouse.gr Skip to main content
14-07-2020

Η Γιώτα Κούγιαλη και το βιβλίο της "Απόψε τι βλέπεις γύρω σου;", από τις εκδόσεις Καστανιώτη

Η Γιώτα Κούγιαλη γεννήθηκε στο Προμύρι Μαγνησίας και ζει στον Βόλο. Εργάστηκε στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση καθώς και στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ως υπεύθυνη για την πρακτική άσκηση των φοιτητών του Τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης. Υπήρξε συνεργάτρια του Εργαστηρίου Λόγου και Πολιτισμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.  Είναι ιδρυτικό μέλος και αντιπρόεδρος του Κέντρου Βιβλίου Μαγνησιωτών Συγγραφέων (ΚΕΒΙΜΑΣΥ). Είναι παραγωγός λόγου της ραδιοφωνικής εκπομπής «Ιστορίες πίσω από τις ιστορίες», στην ertvolou.
 Από τις εκδόσεις Καστανιώτη, μεταξύ άλλων, κυκλοφορούν τα μυθιστορήματά της «Απόψε τι βλέπεις γύρω σου;» 2020, «Ερώτων τραύλισμα» 2005, «Στην αγκαλιά της κρατούσε φεγγάρια» 2000. Έχει γράψει βιβλία για παιδιά και εγχειρίδια για εκπαιδευτικούς

 
Διαβάσαμε το βιβλίο σας Απόψε τι βλέπεις γύρω σου;, από τις εκδόσεις Καστανιώτη και θα θέλαμε να σας ρωτήσουμε αν επηρεαστήκατε συναισθηματικά κατά τη συγγραφή, καθώς η μυθοπλασία στηρίζεται σε πραγματικά γεγονότα.
Το βιβλίο μου, μεταξύ άλλων, αναφέρεται στις παιδοπόλεις κατά τη δεκαετία του εξήντα. Είναι, όπως είπατε, μυθοπλασία που στηρίζεται σε προσωπικά βιώματα και αληθινά πολιτικά / πολιτιστικά γεγονότα. 
Η αφήγηση ξεκινάει με το ξεπόρτισμα του πατέρα και τον ξαφνικό χαμό της μάνας. Οι δύο βασικές ηρωίδες του βιβλίου, οι κόρες, έρχονται αντιμέτωπες με την ίδια τη ζωή και αναζητούν την ταυτότητά τους. Η Αθηνά κλείνεται στην Παιδόπολη της Λάρισας και η Θάλεια καταλήγει έγκλειστη στο σπίτι του βάναυσου συζύγου της.
Η ιστορία μου αφορά χιλιάδες παιδιά που μεγάλωσαν σε ιδρύματα. Αφορά, επίσης, εκείνες τις γυναίκες που βιώνουν βία, απαξίωση και εγκλεισμό από το σύζυγο, μέσα σε μία κοινωνία που αντιμετωπίζει τα μέλη της με άλλα μέτρα και άλλα σταθμά. Αφορά εκείνους που αποφασίζουν να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους.
Πέρασαν πολλά χρόνια μέχρι να βρω τα ζύγια μου, να αποστασιοποιηθώ από τα προσωπικά μου βιώματα, και να ξεκινήσω να γράφω. Το προηγούμενο μυθιστόρημά μου Ερώτων τραύλισμα είχε κυκλοφορήσει, από τις εκδόσεις Καστανιώτη, πριν δεκαπέντε χρόνια.
Παρά τις προσπάθειές μου, κάποια σημεία με φορτίζουν συναισθηματικά και με συγκινούν ιδιαίτερα. Για παράδειγμα, τη σκηνή του θανάτου της μάνας είναι αδύνατο να την περάσω αδιάφορα.
Το έαρ σεργιανάει στα καλντερίμια του χωριού φορώντας άρωμα πασχαλιάς, η γη κοιλοπονάει φύτρες – για δες καιρός. Στον Τόπο και το Χρόνο αποδήμησε η μάνα. Το βρήκε η Αθηνά το σημείωμα, ένα χαρτάκι ήταν που έγραφε «σιχνόμι», με μισοφαγωμένο «σι», το έκλεψε από την τσέπη του παππού, το κράτησε, δικό της ήταν, για κείνη το έγραψε, της ζητούσε συγγνώμη που της στερούσε την παρουσία της. Δεν τη συγχώρεσε. 

Οι Παιδοπόλεις στιγμάτισαν τις ζωές των παιδιών που, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, βρέθηκαν σε αυτές. Τελικά, τι θα λέγατε ότι επέδρασε θετικά στις ζωές τους;
Από τη δεκαετία του εξήντα και μετά στις Παιδοπόλεις πήγαιναν παιδιά από οικογένειες δυσλειτουργικές ή με οικονομικά προβλήματα. Τα ορφανά παιδιά, και από τους δύο γονείς, πήγαιναν σε ορφανοτροφεία. 
Είναι λίγο αυθαίρετο να μιλήσω εξ ονόματος όλων, γιατί το κάθε παιδί αποκόμισε από τη ζωή του στο ίδρυμα τις δικές του εντυπώσεις. Αυτό, άλλωστε, φαίνεται και από τις μαρτυρίες παιδοπολιτών που εμβολίζουν το μυθιστόρημα και αναδεικνύουν νίκες ή τραύματα.
Πιστεύω όμως ότι ένα σωστά οργανωμένο περιβάλλον που προσφέρει παιδεία, εκπαίδευση, κοινωνικοποίηση,  είναι κατά πολύ προτιμότερο και ωφέλιμο για ένα παιδί που θα χαθεί απροστάτευτο στους δρόμους, θα μεγαλώσει σε χέρια άστοργα ή θα χάσει την ευκαιρία της μόρφωσης λόγω ανέχειας. 
Τα παιδιά των παιδοπόλεων κρατούσαν τη σχέση τους με την οικογένειά τους, αλληλογραφούσαν, δέχονταν επισκέψεις συγγενών και, αν ήταν εφικτό, επισκέπτονταν τις εστίες τους σε γιορτές και σχόλες. Έτσι προετοιμαζόταν και η επανένταξή τους στην κοινωνία.

Το μυθιστόρημα διαρθρώνεται γύρω από τις ζωές ηρωίδων κυρίως, γυναικών. Θα λέγατε ότι σκοπεύατε να γράψετε ένα μυθιστόρημα «γυναικείο»;
Δεν είχα καμία πρόθεση να γράψω «γυναικείο» μυθιστόρημα, ούτε με ενδιέφερε κάτι τέτοιο. Είναι ένα μυθιστόρημα κοινωνικό και ερωτικό, στηριγμένο σε ιστορικά, πολιτικά και πολιτιστικά γεγονότα, ειδωμένο, κυρίως, από την πλευρά των γυναικών, έτσι προέκυψε. Έχει εκείνα τα χαρακτηριστικά που θέλω να βρίσκω στα δικά μου αναγνώσματα∙ ενδιαφέρον θέμα, δεμένη πλοκή, σασπένς, ανατροπές, χιούμορ, προσωπικό ύφος. Οι δύο βασικές ηρωίδες είναι γυναίκες, αλλά και οι άντρες που βρίσκονται γύρω τους έχουν σημαντικό ρόλο. Οι ήρωες του βιβλίου μου, ασχέτως φύλου, αλλού γίνονται πρωταγωνιστές και παίρνουν την τύχη στα χέρια τους, αλλού κάνουν ένα βήμα πίσω και ανασυντάσσονται. Έτσι δε γίνεται και στη ζωή;

Και η πολιτική είναι επίσης πρωταγωνίστρια; Ορίζει στο μυθιστόρημα τις ζωές των ηρωίδων ή αποτελεί απλώς το φόντο στο οποίο διαδραματίζονται όλα;
Ορίστε, μόλις προσθέσατε ακόμη έναν πρωταγωνιστή.  Υπάρχουν στο μυθιστόρημα μικρά παρένθετα κείμενα με τους τίτλους πρωτοσέλιδων εφημερίδων εποχής, που μας δίνουν το περίγραμμα των πολιτικών και πολιτιστικών εξελίξεων σε εθνικό, αλλά και παγκόσμιο επίπεδο. Η δεκαετία του εξήντα ήταν μία ταραγμένη, μα και ελπιδοφόρα περίοδος με ιστορικές αλλαγές και σπουδαία κοινωνικά κινήματα και επιστημονικά επιτεύγματα. Μεταξύ πολλών άλλων, είχαμε για πρώτη φορά την άνοδο του Κέντρου στην εξουσία, τη Δικτατορία, τη φυγή της βασιλικής οικογένειας στο εξωτερικό, τη δολοφονία του Κένεντυ, την πρώτη προσελήνωση, τον πόλεμο του Βιετνάμ, την πρώτη εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς.
Η πολιτική, στο μυθιστόρημά μου, είναι το φόντο στο οποίο διαδραματίζονται πολλά, ενίοτε όμως παίζει και πρωταγωνιστικό ρόλο και ορίζει τις τύχες των ανθρώπων, αλλάζει τον ρουν της ιστορίας τους. 
Οι παιδοπόλεις ήταν ιδρύματα υπό την αιγίδα της βασίλισσας. Γιατί έφυγε; Τι έγινε μετά την εσπευσμένη αναχώρησή της στο εξωτερικό; 

Το κείμενο χαρακτηρίζεται από διακειμενικότητα. Τι ρόλο διαδραματίζουν οι αυθεντικές μαρτυρίες παιδιών των Παιδοπόλεων που υπάρχουν διάσπαρτες στο κείμενο;
Μέσα από τη διακειμενικότητα βρίσκω τον τρόπο να συνομιλώ με κείμενα που αγάπησα ως αναγνώστρια και να κλείνω με νόημα το μάτι στους δικούς μου αναγνώστες, σαν να συμμετέχουμε σε ένα παιχνίδι.  
Υπάρχουν επίσης εμβόλιμα κείμενα με πρωτοσέλιδα εφημερίδων καθώς και οι μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν τα παιδικά και εφηβικά τους χρόνια σε παιδοπόλεις. Στην προκειμενη περίπτωση, τα παρένθετα κείμενα απογειώνουν το μυθιστόρημα, του δίνουν αυθεντικότητα. Ενώ κάθε μαρτυρία ενέχει την υποκειμενική ματιά εκείνου που τη δίνει, ο αναγνώστης, διαβάζοντάς τες οδηγείται σε πιο αντικειμενικά συμπεράσματα και κατανοεί τη δομή, τη λειτουργία και τον ρόλο των ιδρυμάτων αυτών. Μπορεί να δει, για παράδειγμα, τον τρόπο που αντιδρούν στο ίδιο σύστημα διαφορετικά άτομα∙ τις μικρές αλλά σημαντικές διαφορές μεταξύ των παιδοπόλεων αρρένων και θηλέων, μία προέκταση της κοινωνικής αντιμετώπισης των δύο φύλων∙ το ρόλο που παίζουν αυτοί που διοικούν ένα ίδρυμα, αν αυτό θα γίνει κολαστήριο ή μέσον βοήθειας και άλλα πολλά. Επίσης, αυτό που αναδύεται μέσα από τις  μαρτυρίες είναι τα έντονα συναισθήματα και οι ψυχολογικές διακυμάνσεις αυτών που έζησαν σε τέτοιου τύπου ιδρύματα.

Ετοιμάζετε κάποιο νέο έργο; Αν ναι, θα θέλατε να μας αποκαλύψετε κάτι γι’ αυτό;
Σχηματίζεται μία ιδέα στο μυαλό μου, αλλά είναι νωρίς να μιλήσω γι’ αυτό.

Πού μπορούμε να σας συναντήσουμε διαδικτυακά αλλά και από κοντά;
Τέτοιον καιρό θα έκανα παρουσιάσεις του βιβλίου μου ή, να το θέσω αλλιώς, θα έκανα γιορτές για την κυκλοφορία του. Η covid19 ανέτρεψε τα σχέδια. Συναντώ τους φίλους αναγνώστες και τις φίλες αναγνώστριες στα βιβλιοπωλεία που με καλούν να υπογράψω βιβλία μου. Διαδικτυακά βρίσκομαι στο  facebook : https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&cad=rja&u...