H Βησσαρία Ζορμπά-Ραμμοπούλου και το παιδικό της βιβλίο «Οι ματαιωμένοι αρραβώνες – Η 29η Απρίλη 1453», εκδ. Πατάκη
Η κυρία Βησσαρία Ζορμπά-Ραμμοπούλου έχει μια σταθερή πορεία στον χώρο του παιδικού βιβλίου. Με σπουδές φιλολογίας, αρχαιολογίας και παιδαγωγικής, δεν παύει να είναι πάντα κοντά στα παιδιά και με τα βιβλία της να παραδίδει μέσα από τα δικά της σκηνικά τις γνώσεις και την πείρα της. Βραβευμένη κατ’ επανάληψη και αγαπητή σε πολλούς μικρούς και μεγάλους αναγνώστες, πάντα με ευαισθησία απέναντι στο παιδί και τον κόσμο μέσα στον οποίο μεγαλώνει, στο λογοτεχνικό της έργο πλέκει το παρελθόν με το παρόν, το παλαιό με το καινούργιο, την παράδοση και την Ιστορία με τις σύγχρονες κοινωνικές συνθήκες και δημιουργεί έναν δικό της μοναδικό θίασο ηρώων.
Διαβάσαμε το νέο σας παιδικό βιβλίο με τίτλο Οι ματαιωμένοι αρραβώνες – Η 29η Απρίλη 1453, από τις εκδόσεις Πατάκη. Σταθήκαμε στο ιδιαίτερα καλαίσθητο εξώφυλλο που φιλοτέχνησε η κυρία Θέντα Μιμηλάκη και αμέσως μετά αρχίσαμε το διάβασμα. Θα ρωτήσουμε κι εμείς με τη σειρά μας: Γιατί το Βυζάντιο; Πώς εμπνέεστε από τα γεγονότα της άνοιξης του 1453, για την εξέλιξη του μύθου;
Πραγματικά, θέλω και εγώ να σταθώ στο καταπληκτικό εξώφυλλο, όχι μόνον επειδή είναι τόσο καλαίσθητο αλλά και επειδή αποπνέει τόσο ζωντανά την εποχή,την ατμόσφαιρα και τα συναισθήματα των κεντρικών χαρακτήρων…..
Τώρα, για να έρθω στο ερώτημά σας: «.Γιατί το Βυζάντιο;…» θα ήθελα να γενικεύσω αυτήν την ερώτηση λέγοντας: «Γιατί η Ιστορία;» ή « Πώς μπορεί να είναι πηγή λογοτεχνικής έμπνευσης η Ιστορία;» Ειδικότερα για την μεσαιωνική περίοδο που- κακώς, κατά την ταπεινή μου γνώμη-ονομάζεται Βυζαντινή, θα έλεγα πως στην υπερ-χιλιετή διάρκειά της σημειώνονται κοσμογονικές αλλαγές στα Βαλκάνια, στην Ευρώπη, στον τότε γνωστό κόσμο. Λαοί εμφανίζονται και εξαφανίζονται, πληθυσμοί μετακινούνται, άλλες θρησκείες εκπνέουν και άλλες εξαπλώνονται, κρατικά μορφώματα δημιουργούνται και άλλα διαλύονται. Έχουμε αναρωτηθεί άραγε τι σημαίνουν όλα αυτά, όχι για τους επώνυμους πρωταγωνιστές των κορυφαίων ιστορικών γεγονότων, αλλά για τον απλό άνθρωπο της καθημερινότητας;
Νομίζω, δηλαδή, πως αυτό που χρειαζόμαστε από την Ιστορία δεν είναι τόσο η γνώση των γεγονότων όσο μια νέα ματιά πάνω στα γεγονότα. Ειδικότερα για το νεαρό αναγνωστικό κοινό η γνώση της Ιστορίας και ο «παραδειγματισμός» μέσα από αυτήν δεν πρέπει να εξαντλούνται σε στερεοτυπικές παραδοχές του τύπου «Σε ανάλογες περιπτώσεις θα πράξουμε ανάλογα με τα έργα των προγόνων μας..» Αυτό οδηγεί σε στείρα προγονοπληξία και μάταιη παρελθοντολογία
Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε το βιβλίο σας ιστορικό μυθιστόρημα για παιδιά; Μιλήστε μας για την Ιζαμπώ και τον Τραϊανό, τι είναι αυτό που τους συνδέει και πώς κινούνται στον χώρο και τον χρόνο που εξελίσσεται η ιστορία του βιβλίου σας;
Πράγματι, πρόκειται για ιστορικό μυθιστόρημα για μεγάλα παιδιά και εφήβους. Η Ιζαμπώ και ο Τραϊανός συνδέονται με συναισθήματα, που έχουν όλα τα χαρακτηριστικά ενός εφηβικού έρωτα: αψηφούν τις διαφορές φυλής και θρησκεύματος, ονειρεύονται ένα κοινό μέλλον κόντρα στις επιθυμίες των μεγάλων και στα σημάδια της επερχόμενης καταστροφής.
Σε ένα δεύτερο επίπεδο τους συνδέει η βίαιη ανατροπή της καθημερινότητάς τους, η απώλεια της ελπίδας για μια ευτυχισμένη ζωή, ο κίνδυνος της εκμετάλλευσής τους από τρίτους..
Και βέβαια, οι κινήσεις τους καθορίζονται σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό από τις επιταγές των γεγονότων και των μεγάλων εξελίξεων, που συμβαίνουν ερήμην των επιθυμιών και των συναισθημάτων τους.
Σε καιρούς δύσκολους, σε συνθήκες ακραίες, οι άνθρωποι μπορούν και διατηρούν τα πνευματικά και ηθικά χαρίσματα που, χάρη σε αυτά σε εποχές νηνεμίας, αναγνωρίζονται μέσα στην καθημερινότητά τους ή ο καταιγισμός των γεγονότων τους στερεί τη δυνατότητα να διατηρήσουν το ηθικό τους πλεονέκτημα; Οι δύο νέοι αντιστέκονται στη δυστυχία των καιρών;
Οι δύο νέοι χάνονται για ένα διάστημα και χάνουν πολλά από τη ζωή τους μέσα σε αυτό το διάστημα των καταιγιστικών εξελίξεων που σχετίζονται με την Άλωση της Πόλης. Ωστόσο, δεν χάνουν τις αξίες τους, αυτές που καθορίζουν τελικά και τη στάση τους παρά τα αρνητικά συναισθήματα που βιώνουν. Ακριβώς, επειδή θέλουν να διατηρήσουν την ταυτότητά τους παρά τις απώλειες, οδηγούνται σε τρόπους ηθικής αντίστασης απέναντι στην εξαθλίωση που απειλεί την ποιότητα της καθημερινότητάς τους. Ειδικά η Ιζαμπώ, που βιώνει και τις πιο δυσβάστακτες απώλειες, οδηγείται στη συνειδητοποίηση πως μόνον διατηρώντας τις αξίες της έχει ελπίδες να διεκδικήσει μία αξιοπρεπή συνέχεια της ύπαρξής της. Οπωσδήποτε, σε συνθήκες ακραίες η ανθρώπινη πνευματικότητα και ηθική δοκιμάζονται αλλά κατά έναν σχεδόν παράδοξο τρόπο είναι και η μόνη εγγύηση για τη διατήρηση της ανθρωπιάς και της αξιοπρέπειας.
Ο πόλεμος, ο αναγκαστικός ξεριζωμός, η προσφυγιά, η εκμετάλλευση των αδυνάτων, ένας φαύλος κύκλος που δείχνει να μην κλείνει ποτέ για την ανθρωπότητα. Επαναλαμβάνονται τα λάθη της Ιστορίας; Θα μπορούσε ο αναγνώστης να διακρίνει τα σημεία και τέρατα εκείνης της εποχής στη σημερινή;
Ναι, βεβαίως επαναλαμβάνονται τα λάθη της Ιστορίας, γιατί πολύ απλά επαναλαμβάνονται οι άνθρωποι και τα πάθη τους. Για το λόγο αυτό, οι νεαροί αναγνώστες, κυρίως, χρειάζονται τη σύνδεση του παρελθόντος με κοινωνικά φαινόμενα τουδικού τους περιβάλλοντος, με κοινωνικά διλήμματα του παρόντος. Αυτό, νομίζω, πως προσφέρει η λογοτεχνική αξιοποίηση της Ιστορίας: τη βίωση γεγονότων και καταστάσεων που προβληματίζουν τους ανθρώπους ανεξαρτήτως εποχής. Η Άλωση της Κων/πολης λ.χ. εκτός από γεγονός μεγάλης ιστορικής βαρύτητας για την εξέλιξη της περιοχής σήμαινε για τους απλούς ανώνυμους ανθρώπους, όπως η Ιζαμπώ, εκπατρισμό, απώλεια, προσφυγιά. Φαινόμενα, δηλαδή, που απασχολούν και το σύγχρονο κόσμο και δημιουργούν διλήμματα στάσεων και αξιών στο σύγχρονο αναγνώστη.
Η αγάπη είναι η σωτηρία της ψυχής; Τι μας απαντάει το βιβλίο σας σε αυτό το ερώτημα;
Ακριβώς! Αυτή είναι η απάντηση που δίνει το βιβλίο και όχι για να υπάρξει απλά ένα happy end. Η αγάπη προς τη ζωή και τον άνθρωπο είναι ο κινητήριος μοχλός, χάρη στον οποίο οι άνθρωποι βρίσκουν τη δύναμη να συγχωρούν λάθη, να επουλώνουν πληγές, να διορθώνουν τα κακώς κείμενα του παρόντος τους, να χτίζουν το ατομικό και συλλογικό τους μέλλον.
Ετοιμάζετε κάποιο νέο έργο; Αν ναι, θα θέλατε να μας αποκαλύψετε κάτι γι’ αυτό;
Έχω ολοκληρώσει ένα ιστορικό μυθιστόρημα που διαδραματίζεται στο Πριγκιπάτο του Κιέβου στα τέλη του 10ου αι., μια μεταιχμιακή, επίσης, εποχή κατά την οποία οι κοσμογονικές αλλαγές κάνουν τους ανθρώπους να πιστεύουν πως έχει φτάσει ο καιρός της Δευτέρας Παρουσίας και τους πρωταγωνιστές μου να αγωνιούν για την τιμωρία παλαιών εγκλημάτων. Αυτό βρίσκεται στη φάση της «ανάπαυσης», το αφήνω, δηλαδή, να «ξεκουραστεί», προτού το ξαναπιάσω για διορθώσεις.. Παράλληλα, έχω αρχίσει τη συγγραφή ενός άλλου ιστορικού μυθιστορήματος για νεανικό κοινό, που διαδραματίζεται στα χρόνια της εμφάνισης του Μωάμεθ και του κηρύγματός του στη Μέκκα και τη Μεδίνα καθώς και τα φαινόμενα θρησκευτικού φανατισμού, από όπου και αν αυτά προέρχονται.
Πού μπορούμε να σας συναντήσουμε διαδικτυακά αλλά και από κοντά;
Στο profile μου στο fb με το όνοματεπώνυμό μου. Από κοντά, μου αρέσει να πίνω τον καφέ μου και να συναντώ καλούς φίλους στο Βιβλιο-καφέ «Έναστρον», στη Σόλωνος..